Haiku (sur une idée de Bui Giang)

Quế Anh (oil pastel on paper) Lost in nothingness

L’obscurité de la terre

n’abrite-t-elle pas

une clarté qui voile

en même temps qu’elle se dévoile?

Bùi Giáng

顯 有 空……….Darkness of the world

視 無 空……….Flash of Lightning to reveal

心 無 天……….Lost in nothingness

墟 常 地

幻 映 在

… 光

… 煇

Không không thiên địa tại

Hữu vô vô thường ánh quang huy

Hiển thị tâm hư ảo

Không không trời và đất

Ảo ảnh vừa có lại vừa không

Tâm người vùng u muội

Nỗi niềm - Human bondage

Quế Anh (oil pastel on paper) Nỗi niềm-Human bondage

She came by the pale whitish lane

She came by the pale whitish lane

Flicker of flame, a ray in the night

She would disappear by this white lane

Into the darkness of human world

Outcome of sleepless nights

Could she guide us in the desert of existence

Shooting star from the nothingness

Non-being lightning to put us in evolution

By trial and error, in God’s silence

She was the gone astray angel

With a flutter of wings, opened the sky-symphony

It was as if in the perennial sadness

A voice – yours in the emptiness

Giving clemency to human bondage

29.8.2010

Le sonnet original

A Bui Giang

Elle est venue par cette ligne blanche

L’obscurité de la terre

n’abrite-t-elle pas

une clarté qui voile

en même temps qu’elle se dévoile?- Bui Giang

Elle est venue tremblante par la ligne blanche

Telle qu’une flamme, la clarté de la nuit

Elle se refuse par cette ligne blanche

Dans l’obscurité de la terre elle s’enfuit

Fruit de nos insomnies, ne pouvait-elle pas

Guider nos pas dans le désert de l’existence

Étoile filante venant de nulle part

D’un non-éclair nous remettre dans la mouvance

Dans le tâtonnement – silence de Dieu

C’était l’ange égaré de son battement d’ailes

A réveiller soudain la symphonie des cieux

C’était comme si dans la tristesse éternelle

Une voix – la tienne – redonnait la douceur

Aux choses humaines prises de pesanteur

1998

Lung linh sợi tơ vương

Lung linh sợi tơ vương

Lấp lánh trong đêm cùng

Bừng sáng người trong mộng

Tan biến vào hư không

Người mê hay người tỉnh

Nặng bước trên đường đời

Sao băng qua dãy núi

Lạc về chốn xa kia

Ngàn năm không thượng đế

Thiên sứ đến với người

Vỗ cánh động nhạc trời

Không không trời và đất

Vắng vẻ một lời ca

Thầm vang trong cõi tạm

8.2010

Nếp gấp xuân thì - The spring folds

Quế Anh (oil pastel on paper) Mùa thu lá đỏ - Autumn of tenderness

To Bui Giang

The spring kept in its folds

Spring dying in the plain of clovers

Our plaintive ballad broken in sobs and tears

And sadness flowing along the lines of our pen

Would-it ever be true the Autumn of tenderness?

Once upon the time, lilacs and roses

And those that the spring kept in its folds

Quietly you rested under the blue sky

October leaves making the gentle couch

Gone away the spring of yesteryears

Happiness in roaming the city’s streets

Your invocations for the rebirth of all dreams

And the search for farthermost islands

Of fading flowers the immense melancholy

Of lost souls the silence’s symphony

2010

Le sonnet original

A Bui Giang

Que le printemps a gardé dans ses plis

Le printemps était mort au fond des mélilots

Nos complaintes brisées de pleurs et de sanglots

Au bout de la plume s’épanchait la tristesse

Nous reviendra-t-il l’automne de la tendresse?

Il était une fois des lilas et des roses

Et ceux que le printemps a gardés dans ses plis

Sous un ciel bleuté d’étoiles tu te reposes

Les feuilles mortes d’octobre faisant ton lit

Où était donc le printemps de notre jeunesse

Tes pas de vagabond flâneur le long des rues

Et tes paroles au vent pour que tout renaisse

Ta poésie montrait des contrées inconnues

Des feurs fanées, une immense mélancolie

Et des âmes perdues, la sourde symphonie

1998

Kính gửi Bùi Giáng

nằm trong nếp gấp xuân thì

Hạnh tàn xuân đã chết rồi

Cho ai than khóc cho người tả tơi

Cảo thư bàng bạc buồn vui

Mai sau để lại áng thu dịu dàng

Lan hồng huệ đỏ ngày nào

Đương thì năm ấy nếp xuân dáng người

Trăng sao tan tác cuối trời

Xin người an nghỉ trên đồi cỏ may

Mang mang xuân trước thuở nào

Bước chân lạc lõng bước thưa cuối đường

Thơ người gió thổi tơ vương

Lời người dẫn đến địa đàng trần gian

Bay bay lá bủa mặt cầu

Cùng về cõi mộng nhạc sầu ly tao

2010

A Nguyen Tuan: Le visionnaire de la nuit

Quế Anh (oil pastel on paper) Notre chimère : La pureté

A Nguyễn Tuân

Le visionnaire la nuit

I-

Avoir un masque et lentement le défaire

de notre pureté intime et du trouble essentiel

voir et sans voir au visage la ligne de lumière

de l’avant-réalité et l’ éclosion passée

toucher d’une main qui pourrait guérir

la fêlure qui nous serait fatale de ce contact agrandie

écouter religieusement la sourde symphonie

et avoir pourtant comme un voeu le pouvoir de maudire

comprendre oh sans comprendre les ombres des ombres

de toutes celles qui nous suivent et la nôtre du silence

Me seras-tu venu tel halluciné de la nuit

laissant en arrière les rayons du crépuscule

me donner une vision qui deviendra intimement mienne

de la juste proportion de la nuit et du jour

Comme si le vide pouvait se remplir

de demi-mots notre chuchotement si vain

à chaque regard la force apaisante

pour être révolté et en même temps accepter

poursuivant le chemin de nos pas frelatés

à la pénombre de mon rêve et toutes nos peines

Me seras-tu venu tel visionnaire de la nuit

me donner combien sans raison la lourde pierre

brûlante et brûlante la lourde pierre de mon étoile?

II-

Du fond de toutes les profondeurs

sur l’écran évanescent de nos propres désirs

le rayon pâlissant d’un rêve visionnaire

et je serai (re)né à ton image – à votre image

recevoir le don à porter de messager oublié

de savoir et savoir de comprendre et comprendre

dans un pays où il est un goût de vivre

il serait sans doute doux de mourir

dans le pays où souffrir est permanent

même la mort ne serait d’aucun sens

et je serai sorti de la nuit des insomnies

restant ébloui comme dans un motel de passage

sur un couloir de lumières enivrantes

où le silence semble être de murmure

et que la solitude est oppressante

construisant en un cri retenu le monde à défier

de toutes les possibilités manquées

de tous les rêves de mon enfance

donnant la tête je ne sais plus où

tout en espérant peut-être avec des raisons

à quelque coin douteux de ma perdition

une apparition funeste qui me soulage

et qui me berce au rythme chanté des naufrages

III-

A la platitude l’étendue de la mer

à la houle la blanche écume de colère

de notre nuit l’infime lueur de l’espoir

et pour vous, je tracerai le seuil de mon sort

grotte intérieure cachette d’ermite sauvage

pour vous je me lèverai aux mirages

foulant aux pieds le sable du désert

avec l’enchantement enfantin et la sagesse séculaire

revivant le passé et déniant le présent

J’aurai la force le coeur et la mémoire

je me rappellerai la paire de seins naissants

le corps entier pubescent sous le toucher maladroit

de garçon mal-grandi qui était toujours en moi

qui n’avait peut-être pas vu le jour

ayant le goût de foin et la saveur de primevères

se réalisant en un instant

le probable mystère de la vie et de la mort

je me souviendrai de la femme languide

assise et immobile à la robe évasée

un soir de silence rituel et d’attente sensuelle

je voyais le corps à peine assouvi

la blancheur maculée aux douleurs promis

les rides prématurées et le réveil des mornes matins

j’entendrai vos voix venant de nulle part

au bruissement des feuilles en chevauchée de nuages

le chuchotement nuptial et les plaintes délirantes

soudards titubant à la sortie des bars

polichinelles traqués traînant les pas

des hommes qui se croyaient guides et dauphins

dictant aux édiles et donnant des lois

le balbutiement continu cachant leur désarroi

des gestes séniles à l’approche de l’oubli

je monterai de nouveau l’escalier branlant

à la chambre délabrée ouverte au soleil

où jeune fille demi-nue elle m’attendait

douloureusement mienne et autrement lointaine

la tête reposée sur le rebord des vents

j’écoutais le bruit de la ville en bas

vieilli avant l’âge malgré mon air de jeunesse

et la limpidité de mon regard indifférent

de sa froide beauté les lignes transparentes

avec une bouffée de vie et des impossibiltés amères

je verrai dans la nuit noire le reflet de mon image

sur le courant des eaux le glissement des barges

emportant des loques et des charges nauséabondes

parmi des milliers j’étais l’homme dépouillé

vu le nombre je n’avais qu’une pensée distraite

me moquant même du mythe de la mort

en longue file nous allions transis

à la source pour une gorgée trompeuse

et la nuit durant notre faim présente

je réalisais notre chimère la pureté

l’ivresse vraie de notre profond éternel dénuement

IV-

Terre vaine sous le couvert de la nuit nous trouve

muant malheureux pour une saison avant

de naître dans la mue le goéland a ses ailes

entravées battant

mouvement monotone nous parle de ce combat futile

entre les âges se répète le message éparpillé des

feuilles d’un album oublié

nous avons le rêve des rêves la condition humaine

entre les humains et le sourire figé de la femme

mais crie donc à la fin de l’heure interminable:

“Ecoute! Ecoute!”

éperdument nous regardons et attendons en

vain à la verte branche l’éclatement la bulle

irisée que souffle la jeune fille voisine les pieds nus

les haillons révèlent entière troublante

la forme maigre et si pure

les stigmates déjà de l’oubli

sur le fond d’un nuage immobile

Me seras-tu venu tel visionnaire de la nuit

apparition fugace phosphorescente de l’attente

me donner combien sans raison la lourde pierre

le rêve brûlant d’un jour brisé dans le crépuscule

1982

Người nhìn thấu màn đêm

Quế Anh (oil pastel on paper- April 2010) Cậu bé của hồn tôi

Kính tặng Nguyễn Tuân

Người nhìn thấu qua màn đêm

I-

Đeo mặt nạ và gỡ ra

Tìm trong trắng khắc khoải buổi đầu

Nhìn ra và không nhìn ra tia sáng trên mặt người

Hư ảo của ngày qua

Với ngón tay xoa nhẹ chỉ cho thêm sâu

Vết rạn của thương đau

Tôn kính lắng nghe nhạc trời

Nhưng vẫn thầm thóa mạ những bóng đen

Những bóng hình theo ta hay chính ta trong im lặng

Anh có đến không, kẻ cuồng của màn đêm

Để lại sau chiều tà

Cho tôi cái nhìn và sự hiểu biết của riêng tôi

Nơi nào là đêm nơi nao là ánh sáng

Hư vô không lấp nổi

Bằng những lời không ra tiếng

Hãy cho đôi mắt sức mạnh an bình

Để chúng ta nổi loạn và chấp nhận

Khập khễnh trên đường ta phải đi

Giữa mộng mơ và đau khổ

Anh đến thật không, kẻ nhìn thấu qua màn đêm

Và sao anh cho ta viên đá nặng

Viên đá nóng bỏng của vì sao định mệnh

II-

Tự tận cùng sâu thẳm

Trên màn hư ảo dục vọng

Tia sáng u mờ mộng mơ

Tôi tái sinh với hình bóng anh

Thiên sứ của tiền kiếp

Tôi biết và biết cho ra

Xứ sở người người khao khát sống

Cõi chết là một trời hứa hẹn

Trong xứ sở của chúng ta, con người sống đau thương

Thần chết không mang gì ý nghĩa

Tôi như mộng du trong đêm không ngủ

Hành lang đèn chói chang nhà ngủ trọ

Hành lang dài cô liêu

Tôi muốn thét lên chống đỡ cho thế gian này

Trong sự im lặng hoang sâu

Với ác mộng của tuổi thơ

Tôi cầu mong một góc tối cho tôi chìm đắm

Một ác quỷ hiển hiện và mang tôi đi

Ru tôi theo nhịp sóng

Của biển cả với những xác thuyền đổ vỡ

III-

Bình lặng mênh mông biển cả

có ngọn sóng sục nổi bọt hận thù

có đêm dài với tia hy vọng

cho người và cho tôi vẽ ra lối ngang định mệnh

tới hang hốc nội tâm của tu sĩ

tôi đứng lên đầy ảo ảnh

đạp chân trên sa mạc cát vàng

hoan hỉ hăng say của tuổi thơ

hiền triết thầm lặng của tuổi già

sống lại quá khứ và phủ nhận ngày mai

Tôi có sức mạnh, trái tim và ký ức

tôi nhớ bộ ngực đó

thân hình non trẻ trong vòng tay vụng về

của cậu bé mới lớn lên, cậu bé của hồn tôi

chưa thấy ra khoảng trời với hương bay của hoa cỏ

bừng tỉnh trong giây lát

trước huyền bí không cùng giữa sống và chết

tôi nhớ người đàn bà lặng lẽ

ngồi im với chiếc áo dài đỏ

tối tân hôn đầy dục vọng

và nhận ra hình hài trong suốt

chưa thỏa mãn và chờ đợi đau thương

với đường nhăn vết hằn của mặt trời buổi sáng

tôi lắng nghe tự đâu đâu

tiếng người vang trong gió

bay bổng mây đen tơi tả trên vòm cây

lời than thở đêm cùng

lời khóc của đất khổ

những lính khố say trước tửu gia

những thằng hề khập khiễng

những hỏa đầu lãnh tụ oai quyền

đưa ra những chỉ thị, vẽ ra những đạo luật

lời ấp úng che đậy hoang mang

cử chỉ già nua lẩn thẩn trước thần chết

tôi đi cầu thang xiêu vẹo lên tầng thứ bẩy

căn phòng trơ mở ra mặt trời

người con gái bán khỏa thân

dịu dàng chờ đợi và vô cùng xa lạ

tôi ngả đầu trên khung cửa sổ

nghe tiếng kêu của thành phố

tôi tự thấy già trước tuổi

trước sắc đẹp mênh mông của nàng

tôi cảm nhận hơi nồng mạch sống

chua chát trong phận làm người

tôi tự nhìn thấy trong đêm

chính bóng tôi ở mặt sông

lẫn giữa những chiếc bè nặng trĩu

mang đi những thể xác nhầy nhụa và hôi hám

giữa muôn người tôi trần trụi

với đám đông tôi ngạo nghễ với thần chết

xếp hàng và đợi mãi từng hàng

cùng ớn lạnh trong đêm

để đi tới vòi nước uống một ngụm nhỏ

tôi nhận ra tất cả ảo tưởng của đời người

đắm say trong sự nghèo nàn vô tận

IV-

Hoang vu đêm sâu mảnh đất này

ta đến đổi lốt cho một mùa

hải âu sa lưới đập hoài đôi cánh nhỏ

nhắc nhở đấu tranh vô vọng qua kiếp người

những trang giấy tung rơi vàng úa kỷ niệm nào

ta có mộng mơ của giấc mộng

phận đời trong cõi nhân sinh

và nụ cười héo của người đàn bà lạc bước:

“Nghe đây! Nghe đây!”

ta nhìn và mãi ngóng đợi

bong bóng bay đến vòm cây

những bong bóng sắc màu lấp lánh vội tan

người con gái vườn bên đang thổi

đôi chân trần

chiếc thân không mang áo rách

mảnh khảnh với tì vết ngàn năm lãng quên

trên trời có áng mây hư ảo

Người có đến không

như hiện như mờ

kẻ cuồng nhìn thấu qua màn đêm

vô cớ cho ta viên đá nặng

giấc mộng của một ngày

nóng bỏng biến dần vào đêm tối

14.8.2010

phỏng dịch theo nguyên bản bài thơ tiếng Pháp: “A Nguyễn Tuân, Le visionnaire de la nuit”. ngovantao 1982

To Nguyen Tuan: moonstruck seer of the night

Quế Anh (oil pastel on paper) The life-theater play

To Nguyễn Tuân ( vietnamese writer)

The moonstruck seer of the night

Wearing a mask and slowly taking it off

To be confronted with innermost innocence

And with all the turmoils in our life

To see unconsciously on our face lightning-wrinkles

Of fore-reality and past adventures

To have with our hands a fatal healing touch

On unbearable immaterial wounds

And with piety listen to the celestial symphony

Cursing though these dumb shadows

Unknown ghosts or distorted images of ourselves

Appearing and disappearing in the life-theater play

Would you come, moonstruck seer of the night

Leaving behind the twilight - sunset of the world

And give me the haunting thought, deeply mine

Humanly wavering between darkness and daylight

As if the empty world could be filled up

With no meaning words and vain murmurs

Fleeting appearance with power to appease

Our failed rebellion and submissive despair

Shady misery-drive on endless road

In the penumbra of our dream and life-sorrows

Would you come, moonstruck seer of the night

And give me so for no reason

The destiny-burden

incandescent burning stone from the far-away star

II-

From the bottom of the depths

On evanescent screen of desires

Waning ray in a visionary dream

I would come out alike to your image

Endowed with a gift of messenger

To see and to apprehend

In a country where it was happy to be alive

Death could be pleasant

In our land of sufferings and sorrows

It could be meaningless if we have to die

I would walk as if in a sleepless night

Passageway of a gloomy motel

Dazzled by intense light

Loneliness full of anguish

And silence pregnant with ghostly murmurs

I would confront the dark world with challenge

A retained cry of distress

For all the lost opportunities of my life

Nightmares of my childhood

Losing my mind and my heart

I would wait for my perdition

An apparition bursting out from a hidden corner

To cradle me in a sea of wrecking waves

III-

To defy banality, we have the sea

Swell foam of wrath

In the deep night, a gleam of hope

I could realize boundaries of my fate

Innermost cave of secluded life

But with you, I would look for mirages

At the far end of desert

Treading on the sand with childhood wonders

And with lay wisdom

Bringing back the past over the dim present

I had strength, heart and memory

Remembered the pubescent breasts

Girly body under uneasy touch

Close to young boy’s breaths

In his wakening to life

Away from rice fields and fragrance of primroses

Wakening to the world mystery

Strikingly lost between life and death

I recalled the languid lady

Quietly seated in her long red gown

A wedding-night full of sensuality

And her milky body in the dismal next morning

Yet unfulfilled secret desires

With already apparent wrinkles of time

I could listen to your cries coming from nowhere

Winds whispering through flying clouds and fluttering leaves

Nuptial murmurs or delirious complaints

Ruffianly soldiers reeling at taverns’doors

Loose puppets in their hidings

Men assuming though to be leaders or princes

Giving orders to Aediles and settling the laws

Continuous stuttering to conceal their anguish

Senile acts in front of eternal oblivion

I went up tottering stairs to the seventh floor

In a shabby room open to the sun

Half-naked, “she” was waiting for me

Seemingly “mine” but so far away

I would put my head on the windy window sill

Hearing all the city’s noises

Finding myself so old in spite of my youth

A limpid look on the blurred lines of “her” beauty

I had a gust of life

And bitterness in existence impossibilities

My image reflected in the dark river

Between gliding barges

Carrying away tatters and stinking loads

Between the crowd I was a fleeced man

Amid multitude, I was so distracted

Having no more anxiety for life and death

In a long waiting line, chilled in the cold

I went to the fountain for a water-drink

For the whole night, standing with hunger

I realized our day-dream: the purity

Very drunkness in our perennial destitution

IV-

Waste land deep in the night

there were us, unhappily moulting for a season

re-born sea-gull, hampered wings beating

monotonously moving to remind futile struggles

throughout the ages repeated messages

scattered sheets of a forgotten photo-book

we had our dream from many other dreams

human condition in human society

and cried at the end of endless hours:

“Help! Help!”

madly we were looking and waiting for

the soap bubbles amid tree’s branches

the bursting iridescent bubbles

that the next door girl blew

barefooted and in tatters

her body so slender and so pure

yet with stigma of oblivion

still white cloud in the background

Would you come, moonstruck seer of the night

Fugacious phosphorescent apparition that I was waiting for

And give me so without reason the heavy stone

Burning dream for a day

Fading away in the twilight

12.08.2010

Ngovantao

(english version of the original long french poem: “A Nguyen Tuan: Le visionnaire de la nuit” .ngovantao-1982)